Trong
bài viết hôm nay, chúng tôi xin phép không nhắc lại những nguyên nhân gây ra
đình trệ sản xuất, khó khăn kinh tế mà nhà nhà người người đang phải đối mặt hiện
nay. Bài viết chỉ giúp hệ thống lại con đường tạo ra nợ xấu, mối nguy hại do nợ
xấu mang lại, định vị Công ty mua bán nợ và những quan ngại cần bàn kỹ trước
khi đưa Công ty mua bán nợ vào thực tiễn.
§ Ai cũng biết ngân hàng là mắc xích vô
cùng quan trọng trong nền kinh tế. Cuộc đua tín dụng trong suốt thập kỷ trước năm
2009 đã giúp Việt Nam được biết đến như một trong những quốc gia có tốc độ tăng
trưởng nhanh nhất thế giới. Tuy nhiên, mặt trái của nó cũng vô cùng cay đắng, cú
sốc khủng hoảng năm 2008, và hệ quả kéo dài đến ngày hôm nay làm “rác tín dụng tràn
ngập” hệ thống ngân hàng. Sản xuất kinh doanh đình trệ, tổng cầu suy giảm, bất
động sản đóng băng làm hàng loạt doanh nghiệp rơi vào cảnh “đổ nợ”. Nợ xấu vì
thế tăng lên nhanh chóng, nếu như cuối 2011 con số này chỉ là 3.3% thì đến
tháng 6 năm 2012 đã lên đến 10%. Nợ xấu 10% tương đương 256 nghìn tỷ đồng, chiếm
80% vốn chủ sở hữu của hệ thống ngân hàng và cao gấp 6 lần tổng lợi nhuận năm
2011 của tất cả ngân hàng. Đây là những con số biết nói về rủi ro mà hệ thống
ngân hàng Việt Nam đang phải đối mặt. Tình trạng này không khác gì con dao đang
treo lơ lửng trên đầu và nó có thể rơi xuống bất cứ khi nào.
Chính khoản nợ xấu này đã làm giảm tổng
cầu tiêu dùng, đầu tư làm nền kinh tế đã khó lại càng khó hơn. Hiện tượng ngân
hàng thừa tiền cục bộ, tăng trưởng tín dụng âm, lãi suất cho vay giảm chậm… một
phần cũng vì nợ xấu mà ra. Nợ xấu làm tăng trích lập dự phòng làm nguồn vốn
kinh doanh giảm, nợ xấu làm tăng chi phí buộc ngân hàng phải nâng lãi vay để bù
đắp, nợ xấu làm ngân hàng thận trọng hơn trong quyết định cho vay, làm doanh
nghiệp khó tiếp cận vốn, lãi suất lại cao.
§ Với căn bệnh nợ xấu như mô tả bên
trên, Chính phủ đang hướng đến giải pháp thành lập Công ty mua bán nợ để mua lại
các khoản nợ xấu của ngân hàng, giúp doanh nghiệp vượt qua khó khăn, sau đó thu
hồi vốn ở thời điểm phù hợp thông qua thị trường chứng khoán.
Công ty mua bán nợ sẽ mua lại các khoản
nợ với một mức giá xác định, mức giá này phụ thuộc vào rủi ro của món nợ, khả
năng mất vốn. Bài học từ Công ty mua bán nợ được đánh giá là thành công của Hàn
Quốc cho thấy, giai đoạn đầu Công ty mua các khoản nợ dựa trên khả năng mất vốn,
theo các quy định về an toàn vốn, sau đó Công ty chuyển sang định giá các khoản
nợ dựa trên đặc điểm riêng biệt của từng món nợ. “Tính trung bình, Công ty này
trả 36% giá trị sổ sách các khoản nợ xấu (tức được chiết khấu 64%)”. Còn tại Việt
Nam, một quan chức Chính phủ có lần đề xuất mua các khoản nợ xấu bằng 100% nợ gốc,
50% lãi theo hợp đồng tính trên số ngày chậm trả nợ. Đây là đề xuất có phần vô
lý và bị phản đối gay gắt. Tuy nhiên, một cơ chế hoạt động sau cùng vẫn đang
trong vòng bàn bạc, và có lẽ chúng ta phải tiếp tục chờ thêm một khoản thời
gian nữa
Đứng ở một góc độ nào đó, việc thành lập
công ty mua bán nợ sẽ giúp lành mạnh hóa bảng cân đối của các ngân hàng, giúp nâng
hiệu quả tạo tiền của hệ thống ngân hàng thương mại, từ đó kỳ vọng vốn sẽ chảy
vào nền kinh tế hiệu quả hơn, lãi suất hấp dẫn hơn. Có như vậy, tổng cầu tiêu
dùng và tổng cầu đầu tư mới có thể cải thiện, và bài toán đình đốn mới có thể
được giải quyết.
§ Nhưng mọi việc không đơn giản như vậy,
rất nhiều doanh nghiệp bất động sản, doanh nghiệp sản xuất có quan hệ mật thiết
với ngân hàng, nhiều ông chủ ngân hàng lập ngân hàng chỉ để huy động vốn rẻ từ
dân cư cho các công ty sân sau của họ. Do vậy, việc Công ty mua bán nợ quyết định
mua bán những món nợ theo tiêu chí như thế nào để công bằng là rất quan trọng.
Nhiều người quan ngại, những thế lực có tiền sẽ sẵn sàng lobby để được bán nợ
bét nhè với giá cao cho công ty mua bán nợ, và như vậy Nhà nước đã dùng tiền của
dân, bao gồm cả những người nghèo để cứu trợ cho người giàu – những đối tượng
mà đáng lý ra họ phải nhận hậu quả vì lòng tham trong quá khứ.
Hôm nay (21/6/12) đọc báo thấy có bài viết về sân sau Ngân hàng: link Đây đâu phải chuyện lạ, chuyện xưa như trái đất, nhưng khi nó xì thì hậu quả cũng lơn lớn đó.
Updated 15/11/2012
Một bài viết khá hay.
Được cứu nợ xấu: ngân hàng, bất động sản lại lên hương? ___________________________________________________
Nhiều khả
năng Công ty quản lý tài sản (VAMC) với vốn khoảng 100.000 tỷ đồng sẽ
được thành lập để xử lý nhanh nợ xấu của các tổ chức tín dụng. Giải pháp
được nhiều chuyên gia khuyến nghị này đang khiến cho nhiều người kỳ
vọng ngành ngân hàng, bất động sản (BĐS)sẽ ấm áp trở lại.
Rầm rập tăng giá, vét hàng
Sáng 12/11 – một ngày
trước khi Thống đốc Nguyễn Văn Bình đăng đàn trả lời chất vấn trực tiếp
trước Quốc hội về một số vấn đề như “nhóm lợi ích”, xử lý nợ xấu giao
cho Ngân hàng Nhà nước (NNNH) thực hiện… và các vấn đề bàn cãi lâu nay
dường như một lần nữa được khẳng định.
Đọc được hy vọng, thị
trường chứng khoán (TTCK) đã bất ngờ giao dịch khá sôi động với nhiều mã
thuộc nhóm ngân hàng, BĐS tăng mạnh.
Trên sàn Hà Nội, cổ phiếu
SHB của Ngân hàng Thương mại Cổ phần Sài Gòn – Hà Nội giao dịch rất
mạnh, khớp lệnh hơn 6,5 triệu cổ phiếu với sức cầu rất lớn. Cho dù thua
lỗ hơn 1.700 tỷ trong do phải trích lập các khoản dự phòng nợ xấu của
Habubank nhưng kỳ vọng vào hoàn nhập cuối năm và sự hình thành của công
ty quản lý tài sản (VAMC) đã khiến giới đầu tư mua vào ồ ạt. Tới cuối
phiên, SHB tăng trần lên 5.200 đồng/cp với gần 10 triệu cổ phiếu được
chuyển nhượng, dư mua giá trần hơn 0,8 triệu đơn vị.
Cổ phiếu EIB tiếp tục
thỏa thuận gần 5,3 triệu cổ phiếu ở mức giá 15.300 đồng/cp, trong khi
trên sàn EIB đóng cửa tăng 100 đồng lên 14.900 đồng/cp.
Cổ phiếu NVB của Nam Việt
– ngân hàng theo lời của Thống đốc NHNN, nằm trong nhóm “báo cáo có lãi
nhưng qua thanh tra làm rõ thực tế là lỗ, giảm vốn điều lệ, thậm chí
không còn vốn điều lệ” cũng giao dịch hơn 4,6 triệu đơn vị.
Nhóm cổ phiếu BĐS cũng có
sức tăng mạnh mẽ. Cổ phiếu SCR của Công ty Cổ phần Địa ốc Sài Gòn
Thương Tín (Sacomreal) cuối phiên tăng hết biên độ cho phép lên 4.300
đồng/cp với gần 3,5 triệu đơn vị được chuyển nhượng, dư mua giá trần còn
hơn 1,2 triệu đơn vị.
Một loạt cổ phiếu BĐS
khác cũng tăng trần và dư mua lớn như: NTL, HBC, VCG, THV, NTB… cho dù
đa số đang ngập chìm trong nợ nần và tồn kho.
Những thông tin ban đầu
cho thấy, nhiều khả năng công ty quản lý tài sản (VAMC) sẽ được thành
lập với vốn khoảng 100 ngàn tỷ đồng. Đề án đã được trình lên Chính phủ
để thống nhất và xin ý kiến các cơ quan lãnh đạo cấp cao.
Chi tiết về đề án cho dù
chưa được công bố song tổ chức này có thể sẽ là một đơn vị đặt dưới sự
quản lý của NHNN để xử lý nhanh nợ xấu của các tổ chức tín dụng bằng
cách tiếp nhận các khoản nợ xấu có tài sản bảo đảm bằng tài sản, chủ yếu
là bất động sản nhằm khơi thông nguồn vốn cho nền kinh tế.
Đón nhận thông tin này
không ít nhà đầu tư cho rằng, đây sẽ là một cú huých mạnh cho TTCK vốn
rất ảm đạm và liên tục phá đáy trong thời gian qua. Việc thành lập VAMC,
theo nhiều người, có lẽ còn hơn cả gói kích cầu 4 tỷ USD năm 2009. Ngân
hàng và các doanh nghiệp BĐS được đánh giá sẽ hưởng lợi nhiều nhất. Cổ
phiếu hai ngành này, theo đó, được chọn mua ráo riết trong phiên đầu
tuần.
Nói về việc thành lập
VAMC, theo đánh giá của một chuyên gia từ chương trình Fullbright, đây
là giải pháp gần như bắt buộc nếu tỷ lệ nợ xấu đúng là ở mức khoảng 10%
bởi lẽ các ngân hàng không thể tự xử lý được khoản nợ khổng lồ như vậy.
VAMC là cách để nền kinh tế thoát khỏi tình cảnh “cục máu đông” như hiện
nay.
VAMC hoạt động thế nào?
Một trong những vấn đề
được nhiều người quan tâm nhất là VAMC sẽ lấy tiền ở đâu ra để có được
nguồn vốn 100 ngàn tỷ mua nợ xấu. Nó được đặt ra trong bối cảnh ngân
sách Nhà nước đang rất eo hẹp. Bội chi ngân sách đến gần cuối quý
III/2012 đã vượt mức 6,8%, cao hơn nhiều mức 4,8% đề ra. Trong khi đó,
nguồn thu đang có dấu hiệu giảm vì doanh nghiệp gặp khó khăn.
Gần đây, bài toán tăng
lương công chức đã được nâng lên hạ xuống, đắn đo từng đồng và cuối cùng
chốt lại cố gắng mới tăng thêm 100.000 đồng/tháng. Do vậy, khá nhiều
người tỏ ra nghi ngại về nguồn tiền thực để xử lý nợ xấu.
Những thông tin ban đầu
cho thấy, nhiều khả năng một trong những biện pháp mà đề án có thể đề
cập tới là các tổ chức tín dụng bán nợ sẽ được thanh toán bằng trái
phiếu hoặc bằng công cụ nợ đặc biệt do VAMC phát hành.
Vấn đề đặt ra là, nếu như
vậy, thực chất biện pháp giải quyết sẽ là chuyển nợ xấu từ ngân hàng
sang Nhà nước. Các ngân hàng sau khi bán nợ sẽ có một bộ mặt tài chính
lành mạnh hơn, khả năng cho vay theo đó sẽ được nâng lên và khi tín dụng
tăng thì tỷ lệ nợ xấu tiếp tục giảm.
Về lý thuyết, khi đó tiền
sẽ được bơm nhiều hơn vào nền kinh tế, vào các doanh nghiệp trong đó có
cả các doanh nghiệp khó khăn. Vấn đề nợ xấu, ở một khía cạnh nào đó, sẽ
được giải quyết. Nhà nước sau đó sẽ thu hồi lại vốn… và nền kinh tế
khỏe mạnh trở lại.
Nhiều lý giải cho thấy,
giải quyết nợ xấu không có nghĩ là giải quyết hoàn toàn nợ xấu, mà trên
thực tế chỉ cần giải quyết những nút thắt quan trọng để khơi dòng tiền.
Khi tiền được khơi thông, rất nhiều nợ đang xấu sẽ bớt xấu.
Tuy nhiên, điều mà nhiều
người lo ngại là cục nợ của các ngân hàng trên thực tế không có gì thay
đổi khi mà giá tài sản nói chung đã tăng rất mạnh, gấp nhiều lần trong
thập kỷ qua. Việc đảo qua, đảo lại, mua bán nợ có lẽ khó giải quyết được
vấn đề tồn kho – 1 biểu hiện của bong bóng tài sản.
Trên thực tế, phương án
thành lập VAMC 100 ngàn tỷ được rất nhiêu chuyên gia trong nước ủng hộ
và được coi là phương án khả dĩ nhất giải quyết tình trạng “cục máu
đông” gây tắc nghẽn phát triển kinh tế. Nhưng không ít người vẫn còn lo
ngại về nguy cơ bong bóng tài sản sẽ được duy trì, thậm chí bơm căng
thêm trong các năm tới.
Trong lĩnh vực BĐS chẳng
hạn, khi mà ngân hàng thoát được khối nợ xấu trên vai, doanh nghiệp BĐS
qua đó cũng được “nhờ” thì khả năng giữ giá BĐS ở mức cao sẽ xảy ra.
Thay vì đẩy mạnh tiết giảm chi phí, thay đổi công nghệ, giảm chi phí bôi
trơn… để qua đó giảm giá thành, tăng tính cạnh tranh… thì các doanh
nghiệp sẽ lại tiếp tục bán ra những sản phẩm có giá vượt nhiều lần so
với thu nhập của người dân.
Thậm chí, có lo ngại cho
rằng, việc hình hành VAMC với vốn lớn không có nghĩa là sẽ giải cứu được
tình trạng nợ xấu. Vấn đề là đơn vị này hoạt động như thế nào mới là
quan trọng. VAMC sẽ mua nợ có đúng cách hay không? Mua với giá nào?. Lo
ngại được nâng lên trong bối cảnh nợ xấu phần nhiều thuộc các doanh
nghiệp Nhà nước và nợ xấu có liên quan tới vi phạm pháp luật…
Có thể thấy, với tình
trạng bế tắc của nền kinh tế như hiện nay, việc hình thành một VAMC
khủng có lẽ là cần thiết. Nhưng, vấn đề mua nợ bằng cách nào mới là quan
trọng nhất. Như một số chuyên gia đã nói, các ngân hàng phải chịu trách
nhiệm với nợ xấu của mình. Các ông chủ ngân hàng phải chịu mất vốn, mất
tiền cho các khoản nợ xấu mình gây ra. Với BĐS, các doanh nghiệp phải
chịu lỗ do phát triển quá nóng, chứ không thể đẩy lỗ cho Nhà nước, cho
người dân được.
Nguồn: tapchitaichinh.vn