The left on just deserts
Tôi vừa nhận một email từ Viện chính sách kinh tế cánh tả
(left-leaning Economic Policy Institute) về sự bất bình đẳng trong công việc của
họ. Tôi ấn tượng đoạn này:
“Kể từ năm 1970, Hoa Kỳ đã bước vào giai đoạn tăng trưởng
trong thu nhập, tiền lương, sự giàu có và cơ hội. Ngày hôm nay, 1% người Mỹ đang
chiếm 20% thu nhập quốc gia và sở hữu gần 35% tài sản của đất nước. Điều này có
nghĩa là Ông (vâng, chính Ông!) có thể đã làm ít tiền hơn mức mà ông xứng đáng.”*
Hãy lưu ý cụm từ “bạn xứng đáng”. Họ đang không theo logic của
mô hình Mirrlees (nghiên cứu mối quan hệ giữa hữu dụng từ hàng hóa mà con người
mong muốn nhận được với lượng công việc ít hơn mà người ta phải làm, khi xuất
hiện thuế thì hữu dụng người dân sẽ giảm trong khi đó, trợ cấp thì làm cho hữu
dụng đó tăng) thông thường: họ không nói chúng ta nên phân phối lại thu nhập bởi
vì hữu dụng biên (marginal utility) của tầng lớp thượng lưu bé hơn hữu dụng biên
của tầng lớp trung và thấp. Hơn thế, họ đang nói về những gì mà con người xứng
đáng được hưởng.
Nếu những nhà kinh tế học muốn mô hình của họ liên kết với
cuộc chiến chính trị, họ phải dùng ít thì giờ hơn để xác định hữu dụng biên mà
nhiều thì giờ hơn để nghĩ về sự xứng đáng (deserts).
Điều đó không có nghĩa là kết luận của EPI đúng. Nhưng tôi
nghĩ họ có lý trong khung khổ công bố của họ.
*Nhân tiện, có lẽ đây
là một email cho tất cả mọi người, không chỉ cho cá nhân tôi. Tôi không nghĩ
EPI thật sự nghĩ tôi làm ít tiền hơn mức mà tôi xứng đáng.
